Kolejny raz mamy przyjemność zaprezentowania Wam sylwetki niezwykłej osoby pochodzącej z Chrobrza. Tym razem jest to inżynier, który przyczynił się do rozwoju transportu kolejowego w Bułgarii i Austrii. Zapraszamy do lektury.

Zenon Hałatkiewicz
Grafika poglądowa. Na zdjęciu niestety nie jest przedstawiony inż Hałatkiewicz

Bohater naszego artykułu urodził się w niezwykle ciężkich dla naszego kraju czasach. Rok jego urodzenia – 1863, to rok wybuchu największego i najdłużej trwającego polskiego powstania narodowego – powstania styczniowego. Przyszedł na świat w Chrobrzu, jako syn Franciszka Ferdynanda Hałatkiewicza i Marii Korwin Piotrowskiej. Otrzymał dwa imiona Zenon i Sabin. Miał siostrę Marię i brata Wincentego. Ojciec naszego bohatera był zarządcą dóbr ordynackich i Rady Gospodarczej w dobrach Chroberz.

list do hałatkiewicza
List Zygmunta Wielopolskiego XIV ordynata Ordynacji Myszkowskich do Ferdynanda Hałatkiewicza, zarządcy dóbr ordynackich i Rady Gospodarczej w dobrach Chroberz.(10.02.1864 r.) - kliknij aby powiększyć

Dobrze sytuowani rodzice zapewnili swojemu synowi gruntowne wykształcenie. Po odbyciu edukacji na poziomie, dziś powiedzielibyśmy szkoły podstawowej, wysłany został na dalszy etap nauki do szkoły realnej w Krakowie. W XIX wiecznej Polsce, pod zaborami, był to odpowiednik kształcenia na poziomie gimnazjalnym. Hałatkiewicz ukończył szkołę z dobrymi wynikami, co pozwoliło mu podjąć studia techniczne na kierunku budownictwa kolejowego w austriackim Grazu, a następnie w stołecznym Wiedniu.

hałatkiewicz budowa mostu
Budowa mostu na linii kolejowej między Tryavna, a Borushtitsa.

Około roku 1880 ożenił się z Bułgarką Yovką Panovą, a w 1889 roku powołany został do służby cywilnej w Księstwie Bułgarii. Jego zadaniem było uczestniczenie w projektowaniu i budowaniu pierwszych linii kolejowych na terenie Bułgarii. Pochodzący z Chrobrza inżynier uczestniczył w budowie m.in. odcinków Sofia - Kyustendil, Roman - Shumen, Sarambey - Płowdiw - Stara Zagora, Ruse - Gorna Oryahovitsa – Tarnovo.

hałatkiewicz budowa mostu
Budowa mostu na linii kolejowej między Tryavna, a Borushtitsa.

W 1896 roku zaprojektował i wybudował znaczną część linii Roman – Plewen – Szumen, a od maja 1897 kierował budową linii Saranbey – Chirpan – Nova Zagora. W latach 1899 – 1905 pracował w Austrii, a dokładnie w południowym Tyrolu, przy budowie linii Talsungen. Tam zaprojektował dwa duże wiadukty.

Po zrealizowaniu austriackich linii kolejowych wrócił do Bułgarii i brał udział w projektowaniu i budowie linii kolejowej Dryanovo – Tryavna – Borushtitsa, a także linii Mezdra - Vidin.

hałatkiewicz budowa
Budowa tunelu kolejowego na linii Tarnovo - Tryavna - Borushtitsa

hałatkiewicz
Budowa linii kolejowej na trasie Tarnovo - Tryavna - Borushtitsa

Jednak największym dziełem Hałatkiewicza wydaje się być projekt którego realizację rozpoczął w 1905 roku, tj. zaprojektowanie i wybudowanie górskiej kolei Drianovo–Triavna–Borusztica, biegnącej przez 10 tuneli. W ramach tych prac zaprojektował m.in. tunel pod górą Barzovec, ukończony w styczniu 1910.

W 1912 roku wybuchła I wojna bałkańska. Zenon Sabin Hałatkieiwcz jako obcokrajowiec zmuszony został do opuszczenia Bułgarii. Udał się do Austrii, w której spędził również okres I wojny światowej. Niestety czas ten nie należał do najłatwiejszych dla naszego inżyniera, gdyż stracił wtedy ogromny majątek ulokowany w papierach wartościowych.

Po zakończeniu działań wojennych, gdy sytuacja międzynarodowa była w miarę ustabilizowana, Hałatkiewicz wrócił do Bułgarii i od razu zabrał się to wytężonej pracy.

W latach 1919 – 1920 uczestniczył w budowie kolei wąskotorowej Rakovski–Chaskovo–Momczyłgrad, kierując przebiciem najdłuższego w Bułgarii tunelu kolejowego Kiupriuliu (1121 m).

W latach 1921 - 1931 prowadził budowę, w trudnych warunkach górskich, linii normalnotorowej Rakovski–Chaskovo–Kardžali, wymagającej przebicia wielu tuneli.

W 1927 roku przyjął obywatelstwo bułgarskie. Zmarł 26 listopada 1935 we wsi  Ladjene (Лъджене), obecnie Welingrad (Велинград), na południu Bułgarii.

Zenon Sabin Hałatkiewicz, za swoje zasługi został doceniony przez Instytut Pamięci Narodowej i trafił do grona osób wpisanych na listę „Giganci nauki”, czyli listy zawierającej biogramy najwybitniejszych polskich uczonych którzy „zmieniali świat i wiele wnieśli w rozwój wielu państw”.

Niestety nie udało nam się odnaleźć żadnych zdjęć inżyniera Hałatkiewicza.

Zachęcamy do zapoznania się z pozostałymi artykułami z cyklu "Ludzie"

Autorzy: Rafał Bochniak i Paweł Bochniak, chroberz.info
Grafika: Rafał Bochniak