Kilka słów…
Krzyże przydrożne były jedną z najprostszych form upamiętniana najważniejszych wydarzeń w dziejach danej społeczności chrześcijańskiej. Stawiane na skrzyżowaniach dróg lub przy wjazdach do miejscowości. W Chrobrzu mamy kilka takich obiektów, zarówno kutych jak i z kamienia. W dzisiejszym materiale przedstawiamy przydrożny krzyż, na posesji u zbiegu ulic Chrobrego i Ogrodowej.
Historia, inskrypcje
Współcześnie, krzyż na kamiennym cokole stoi, na prywatnej posesji p. Soi, przy skrzyżowaniu ulicy Chrobrego z Ogrodową. Pierwotnie jednak jego lokalizacja była w innym miejscu, co potwierdza zdjęcie z okresu międzywojennego. Fotografia obejmuje ul. Chrobrego, wlot ul. Ogrodowej i fragment posesji rodziny Sojów. Jednak nigdzie nie widzimy omawianej kapliczki. Z rozmów z najstarszymi mieszkańcami Chrobrza wynika, że była ona nieco bardziej przesunięta w kierunku Wojsławic.
Na zdjęciu widoczne skrzyżowanie obecnych ulic Chrobrego z Ogrodową (po lewej stronie) i Podzamcze (po prawej). W głębi na zdjęciu po lewej stronie zabudowania (budynek mieszkalny+ stodoła) Państwa Sojów. Zdjęcie wykonane w okresie międzywojennym z wysokości pagórka przy obecnej posesji państwa Loziów. (fot. z arch. P.B, www.stary.chroberz.info)
Figura ze względu na swój stan dwukrotnie była ratowana przez rodzinę Sojów, która na przestrzeni ostatnich 100 lat opiekuje się krzyżem. Ulany został nowy fundament co zabezpieczyło kapliczkę przed zapadaniem się. Kamienny cokół na którym stoi kuty krzyż, zaopatrzony był w dwie owalne, żeliwne tablice z inskrypcjami.
Na tablicy, od strony ulicy, był napis o treści:
NA PAMIĄTKE
BOLESŁAWOWI CHROBREMU
WŁOŚCIANIE WSI
CHROBERZ
Natomiast na drugiej tablicy umieszczono podziękowanie:
KRZYŻ ŚWIETY
UFUNDOWANY ZA
URATOWANIE OD POMORU
WDZIĘCZNI WŁOŚCIANIE
WSI CHROBERZ.
Widać więc, że krzyż był wystawiony na pamiątkę jednej z epidemii, która zdziesiątkowała naszą wieś. Z drugiej strony można zauważyć, że pamięć o tradycji założenia Chrobrza przez króla Bolesława Chrobrego, jest u nas zakorzeniona od pokoleń.
Podczas I wojny światowej żołnierze austriaccy na cele wojskowe rekwirowali wszelkie wyroby żeliwne. Najpierw w 1916 roku próbowali dwa dzwony z dzwonnicy przykościelnej. Szerzej piszemy o tym [tutaj]. Natomiast w 1917 roku sytuacja była już na tyle zła, że każdy, najmniejszy nawet żeliwny element był zabierany. Wtedy to właśnie austriaccy żołnierze, nożami wydłubali dwie tablice z omawianej kapliczki. Dlaczego zatem ocalał sam krzyż. Być może obawiano się reakcji miejscowych, a może gniewu Bożego.
Widok na skrzyżowanie ul. Ogrdowej z ul. Chrobrego, w tle żeliwny krzyż u Sojów. Rok 1997. (fot. P.Bochniak, www.stary.chroberz.info)
Wygląd
Krzyż wykonany techniką odlewu, ażurowy, ramiona wypełnione motywem serca. Zakończenia ramion krzyża treflowe. Na przecięciu ramion krzyża, litery ozdobne, tworzące skrót IHS (skrót tłumaczony jest jako Iesus Hominum Salvator czyli Jezus Zbawiciel Ludzi.
Figura Chrystusa masywna, głowa uniesiona ku górze i lekko przechylona na prawe ramię. Stopy złączone, przybite jednym gwoździem, dłonie z przygiętymi palcami; małym, serdecznym i kciukiem. Opaska na biodrach, tzw. perizonium, przewiązana dwukrotnie – luźno pośrodku i wysoko grubym węzłem na prawym biodrze.
Nad głową ukrzyżowanego Jezusa tarczka, u dołu z zaokrąglonymi rogami, ze skrótem INRI (łac. Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum, Jezus Nazarejczyk Król Żydów).
Krzyż ustawiony na postumencie z podstawą na szerokiej stopie, cokołem i gzymsem. Podstawa na rzucie kwadratu, ściany gładkie. Gzyms podstawy płaski, zwężający się esowato ku dołowi. Postument wykonany jest z cegły otynkowanej i obielonej na biało.
Stan:
Krzyż w dobrym stanie. Zachowały się wszystkie jego elementy.
Galeria
Autorzy cyklu: Rafał i Paweł Bochniak, chroberz.info
Współczesne zdjęcia: Rafał Bochniak
Nasza praca nie jest zamknięta, dlatego zapraszamy naszych Czytelników do włączenia się w budowanie wiedzy na temat naszych świątków. Jeśli znacie jakieś ciekawe historie związane z przydrożnymi krzyżami, kapliczkami lub jesteście w posiadaniu starych zdjęć to prosimy o kontakt z redakcją pod adresem email: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. lub poprzez facebook.